قوانین و مجازات قتل عمد

جرم قتل عمد چیست 

جرم قتل عمد به فعل یا ترک فعلی گفته میشود که بصورت عمدی و به قصد فرد دیگری صورت می‌گیرد. گاهی اوقات عمل عمدی قاتل حتی بدون قصد کشتن، قتل عمد میباشد و مجازات قاتل قصاص نفس میباشد، ولی اگر اولیا دم و یا مقتول قبل از مرگ رضایت بدهد، قصاص ساقط و بلحاظ بر هم زدن نظم و امنیت جامعه به 3تا10 سال حبس محکوم می گردد.موسسه حقوقی مدافعان کبیر در تهران شما را در حل مشکلات حقوقیتان یاری می رساند با ما تماس بگیرید.

مجازات قتل عمد چیست

مجازات قتل عمد در کشور ما قصاص می‌باشد یعنی نفس در برابر نفس، جان در برابر جان. ماده 381قانون مجازات اسلامی، مجازات قتل عمد را اعدام می داند، البته بشرط اینکه اولیای دم مقتول تقاضای قصاص داشته باشند. اگر خانواده مقتول رضایت بدهند و یا اینکه مقتول ورثه نداشته باشد، قصاص منتفی و بلحاظ جرم عمومی و برقراری نظم و امنیت جامعه، قاتل به مجازات 3 تا 10سال حبس تعزیری محکوم می‌شود. پس آنچه از ماده 381 مشخص شد مجازات قصاص حق الناس بوده و برای اولیای دم در بزه قتل عمد میباشد.

قصاص چیست

قصاص به معنای عمل متقابل می‌باشد. به این مفهوم که هر کس باید متناسب با جرمی که انجام داده مجازات شود. مجازات قصاص از فقه اسلامی گرفته شده، که مستند فقهی آیات روایات و اجماع فقها دلالت بر آن دارد. ما دو نوع قصاص، شامل قصاص نفس که همان اعدام می‌باشد و قصاص عضو که شامل اعضای بدن بوده است. البته صدور حکم قصاص و اجرای آن شرایطی دارد که در صورت وجود شرایط، حکم به قصاص نفس و یا عضو صادر می گردد.

شرایط قصاص قاتل 

همانطور که در بخش قبل گفته شد بعد از اثبات قتل عمد نوبت به اعمال مجازات می رسد، صدور حکم قصاص نفس مستلزم یکسری شروط میباشد. قانونگذار در ماده 301 قانون مجازات اسلامی بیان داشته قصاص در صورتی ثابت می‌شود که مرتکب، پدر یا از اجداد پدری مجنی علیه نباشد و مجنی علیه عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد. تبصره ماده 301 بیان می‌دارد چنانچه مجنی علیه مسلمان باشد، مسلمان‌ نبودن مرتکب مانع قصاص نیست. آنچه از ظاهر ماده 301مشخص می‌گردد رضایت و یا عدم رضایت اولیای دم این اشخاص نقشی در اعمال مجازات قصاص نفس قاتل ندارند. دادگاه به صرف برهم زدن نظم و امنیت جامعه 3تا 10سال حبس به قاتل می دهد. 
باید پذیرفت قوانین مطابق با فرهنگ یک جامعه رشد می‌نمایند. قوانين قصاص هم به دلیل پویا بودن بنظر می رسد نیاز به باز بینی و پژوهش دارند. تا بتوانند خود را به بی طرفی و انصاف نزدیک تر نمایند. چراکه فقهه اسلامی با استفاده از اصول و قواعد فقهی مطابق با شرایط زمان و مکان همواره به‌عنوان قانون کارآمد در جوامع اسلامی مطرح می‌باشد. اصولی از جمله اصل مصلحت. می‌تواند کاربرد فراوان داشته باشد.

مفهوم قصاص و شرایط قصاص چیست 

قصاص به مفهوم عمل متقابل، که شامل قصاص عضو و قصاص نفس (سلب حیات) قاتل می‌باشد. تفاوت قصاص با اعدام در این است که قصاص، مجازات مرتکب قتل عمد میباشد، ولیکن اعدام مجازاتی استکه شامل جرایم دیگری از جمله حمل مواد مخدر و دیگر جرایم می‌باشد. عنوان مجازات قصاص نفس در واقع همان اعدام و یا سلب حیات است، ولیکن به دلیل اینکه این عنوان از فقهه اسلامی گرفته شده است، برای مجازات قتل عمد از عنوان قصاص نفس استفاده می‌شود، شاید بگونه‌ای دیگر هم بتوان استدلال نمود، مجازات قصاص همان عمل متقابل میباشد که به درخواست اولیای دم دادگاه حکم صادر می‌نماید. و در واقع می‌توان گفت مجازات قصاص از جمله جرایم حق الناس میباشد. حال بعد از مفهوم قصاص نوبت به شرایط اجرای آن می‌رسد. شرایط اجرای مجازات قصاص، اول اینکه می‌بایست به درخواست اولیای دم باشد. دوم، در شرایطی که مقتول، زن باشد و قاتل مرد باشد، شرط اعدام قاتل پرداخت تفاضل دیه از طرف خانواده مقتول میباشد.

موانع اجرای قصاص 

بعد از اینکه حکم قصاص صادر گردید، یکسری موانع میباشد که تا رفع موانع اجرای حکم به تاخیر می‌افتد، از جمله موانع باردار بودن زن و یا فراری بودن محکوم به قصاص. در اینجا لازم به یادآوری است که موارد سقوط قصاص با موانع متفاوت است. بطور مثال اگر قاتل کافر باشد و به هنگام اجرای قصاص مسلمان شود، در صورتیکه مقتول غیر مسلمان باشد، سبب سقوط قصاص می‌گردد. ولیکن در موارد ایجاد موانع اجرای قصاص، توقف اجرا بصورت مقطعی بوده و بعد از رفع مانع حکم اجرا می‌گردد.

دیه قتل عمد 

مجازات قتل عمد قصاص می‌باشد. و دیه برای قتل غیر عمد می‌باشد، چراکه دیه طبق قانون مجازات اسلامی بصورت مشخص میباشد و هر سال میزان آن تعیین می‌شود. فلذا در قتل عمد اولیای مقتول می توانند به مقدار دیه و یا کمتر و بیشتر با قاتل توافق کنند. مقدار دیه قتل غیر عمد مرد مسلمان در سال 1402،در ماه‌های عادی 900میلیون تومان و در ماه‌های حرام 1  میلیاردو 200 میلیون تومان تعیین شده است.

مجازات قاتل در صورت رضایت شاکی در بزه قتل عمد

مجازات قتل عمد دارای دو نوع مجازات می‌باشد، در ابتدا به دلیل حق الناس بودن قتل عمد، مجازات قصاص به درخواست اولیای دم میباشد، اگر اولیای دم از حق خود گذشت کنند، با اعلام رضایت همراه با شرط و یا بدون شرط، قصاص ساقط، و اگر قتل حادث شده سبب برهم خوردن نظم و امنیت جامعه شده باشد دادگاه مطابق با ماده 612قانون مجازات اسلامی حکم به 3 تا 10 سال حبس می دهد.

قتل شبه عمد

بعد از قتل عمد، نوع دوم قتل شامل قتل شبه عمد می‌گردد.
قتل شبه عمد شامل موارد بسیاری در قانون می‌باشد، از ایراد ضرب و جرح ساده گرفته تا تصادفات. 
 گاهی یک شخص قصد کشتن کسی را ندارد و همچنین فعل ایشان هم کشنده نبوده ولیکن منتج به قتل می‌گردد،بطور مثال فردی از روی عصبانیت با یک سیلی به فردی، قصد تنبیه شخص را داشته و به یکباره شخص فوت می‌کند، در اینجا به دلیل عدم قصد قتل عمد، نوع قتل شبه عمد میباشد. و یا اینکه راننده ای با سرعت غیر مجاز ناخودآگاه به عابر برخورد می‌کند. نوع قتل شبه عمد میباشد. قانون گذار در ماده 291قانون مجازات اسلامی قتل شبه عمد را چنين تعریف کرده است.
*هرگاه مرتکب نسبت به مجنی علیه قصد رفتاری را داشته باشد لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی‌ که مشمول تعریف جنایات عمدی می گردد نباشد، قتل شبه عمد می‌باشد.

قتل توسط کودک 

همانطور که در بخش قبل گفته شد، قتل عمد از مباحث فقهی می‌باشد و از جمله شرایط صدور مجازات قصاص نفس بر قاتل بلوغ و تکلیف قانونی وی میباشد، قانونگذار 1392 در ماده 146بیان داشته افراد صغیر مسولیت کیفری ندارند و همچنین در ماده 292گفته شده قتل توسط صغیر قتل عمد محسوب نمی شود و خطای محض است و قاتل قصاص نمی شود. سن بلوغ نیز با استناد به تبصره 1 ماده 1210 قانون مدنی برای دختر 9 سال تمام قمری و برای پسر 15 سال  تمام قمری تعیین شده است. قانونگذار در تبصره ماده 91 قانون مجازات اسلامی بلوغ عقلی را مطرح نموده است به این منظور علاوه بر بلوغ جسمی با بیان بلوغ فکری سعی در تطابق قانون با قوانین کیفری داشته تا بگونه‌ای از مجازات کودکانی که به کمال و رشد جزایی نرسیده اند جلوگیری بعمل آورند.